Schrijftip 2: Over talent gesproken
Heb je talent nodig om te leren schrijven? Neen, je moet naar school zijn geweest en voor wat het Nederlands betreft het Nederlandse alfabet kennen. Is er een bepaalde gave voor nodig om een mooi (spannend, vernieuwend, moreel verheffend, enzovoorts) verhaal te vertellen? Neen. Je moet het alfabet kennen en een idee voor een verhaal hebben en eventueel een schrijfcursus volgen waardoor je de normale, geijkte kneepjes meester wordt. Is er aanleg voor nodig om rijk en of beroemd te worden door het schrijven? Neen, zie alle voorgaande punten. Kun je literaire prijzen winnen zonder een bepaalde aangeboren dispositie om te schrijven? Oh, jawel. Je hoeft geen groot talent te zijn om ‘als literair geaccepteerde hoogstandjes’ te produceren. Desondanks zul je mij nooit horen uitkraaien dat je het zonder een bepaalde begaafdheid zal redden als fictieschrijver van verhalen (meervoud van verhaal) die de tand des tijds kunnen doorstaan zonder mediahypes ( ‘De nieuwe kleren van de keizer’).
Zie het zo: de muzikant en de componist; de architect, de aannemer en de bouwvakkers; de portretschilder en iemand die van foto’s natekent; de liedjesschrijver en de zanger. Zoals je merkt kan het betekenen dat iemand een mooie stem heeft meegekregen, het talent heeft om te zingen en een ander het talent om niet slechts een gedicht te schrijven, maar het op muziek te zetten. Evenals een architect het niet kan stellen zonder een (universitaire) studie en een zanger zijn stem maximaal kan leren gebruiken en een schilder de kunstacademie kan volgen, kun je als je talent hebt, wat methodes leren die het beter uit de verf, in dit geval beter op papier of de computer, doen komen. Voor schrijven heb je verschillende talenten nodig evenals een singer songwriter. Je moet een schat aan ideeën hebben, dus veel fantasie. Dat kun je niet leren. Je kunt wel leren het talent dat je hebt in werking te stellen en je moet geregeld oliën. Ten tweede moet je de ideeën die je hebt levensecht kunnen verwoorden – je uitdrukkingsvaardigheid komt hierbij aan bod. Dit is zeer zeker aan talent gebonden. Je kunt echter hierbij veel meer leren. Ten derde: je moet een bepaalde intelligentie (talent) hebben om van ( soms niet verenigbare) zaken één geheel te maken. Zie het zo: een chef kok zonder talent, pakt een receptenboek. Iemand met talent bedenkt nieuwe gerechten en verenigt (schijnbaar) onverenigbare ingrediënten. Een bloemist maakt prachtige boeketten en moet daarvoor de gave hebben. Een kunstenaar ziet opeens de schoonheid van droogbloemen en maakt een droogboeket, waarna anderen hun talent kunnen gaan botvieren op allerlei droge bloemen of kunstbloemen. Er zijn dus gradaties en vormen van talent. Het is makkelijker variaties op een ‘thema’ te bedenken dan iets nieuws. Een kleermaker/modiste pakt haar lesboeken om een moeilijk model na te maken, een couturier bedenkt iets revolutionairs op modegebied. Allebei hebben talent nodig. In – nogmaals – verschillende soorten en maten. Soms hebben kunstenaars alle mogelijke aanleg op nota bene verschillend gebied. Om een goed boek te schrijven heb je nauwelijks talent nodig. Je kunt het leren. Het hangt er echter vanaf wat je onder ‘goed’ verstaat. Afhankelijk daarvan valt bij een bepaalde definitie niet te ontkennen: voor vernieuwend schrijven, voor kunst, heb je talent nodig. Het uiteindelijke resultaat levert soms slechts gradatieverschillen. Het antwoord is dus zowel ja als nee. Het heeft te maken met je graadmeters en dat van de heersende, toevallige maatschappij. De voorgaande vragen en antwoorden kunnen als baken dienen zodat je niet door idealisme jezelf vleugels van was ombindt en te dicht naar de zon vliegt. Kortom: net als in alle andere zaken moet je niet denken dat je met je geweldige talent ‘de schrijverstop’ zult bereiken zonder dat je: (1) veel geluk hebt en (2) de juiste mensen kent en (3) je onderwerpt aan modeverschijnselen en (4) offers brengt die het daglicht schuwen en (5) met de stroom meezwemt en (6) haatmails krijgt en (7) stuit op moraalridders (8) rekening houdt met (politieke) machthebbers (9) geïsoleerd wordt (10 ) investeert (11) geld en of tijd verliest en veel meer van dit onplezierigs dat verre van dromerig is. Heb je tijdens je leven geen succes, dan bestaat de mogelijkheid dat je met enig wrang geluk kort voor of na je dood wordt gelauwerd omdat iemands portemonnee daardoor wordt gespekt, meestal niet het jouwe. Sorry. Als je klaar bent met heftig slikken, ga ik met de rauwe, stinkende waarheid verder. Talent alleen brengt je geen geld, roem en goede boeken. Bovenop dit alles wat demotiverend werkt voor de gemiddelde, getalenteerde idealist heb je ook nodig: (1) durf, (2) doorzettingsvermogen (3) wilskracht, (4) zelfvertrouwen (5) inzicht (6) deemoed (7) geloof in wat je doet (8) tegen de stroom in te zwemmen en bovenal (9) mededogen! Vergeet echter niet het allerbelangrijkste: als je een goede schrijver wilt worden, moet je in wonderen geloven. En dan heb je wonder boven wonder behalve talent en een bepaalde scholing… Niets. Nodig. Maar dat gebeurt niet zo vaak. Over het algemeen geldt: hoe minder water je in je wijn doet, hoe minder kans op succes je (meestal) hebt. Succes!
